علت کار نکردن ترموکوپل اجاق گاز چیست؟ + راه های رفع مشکل
در دنیای مدرن امروز اجاق گاز به عنوان یکی از اصلی ترین بخش های هر آشپزخانه‌ای، نقشی حیاتی در تهیه غذا ایفا می‌کند. اما گاهی اوقات، مشکلی کوچک مانند از کار افتادن ترموکوپل می‌تواند این روند را مختل کند و تجربه‌ای ناخوشایند را رقم بزند.
ترموکوپل قطعه‌ای کوچک اما حیاتی در اجاق گاز است که وظیفه حفظ شعله را بر عهده دارد. خرابی این قطعه می‌تواند منجر به خاموش شدن ناگهانی شعله و ایجاد اختلال در روند کار اجاق گاز شود.
در این مقاله به بررسی جامع علل کار نکردن ترموکوپل اجاق گاز و ارائه راهکارهای عملی برای رفع این مشکل می‌پردازیم. با ما همراه باشید تا با شناسایی علل احتمالی و یادگیری روش‌های ساده، به راحتی این مشکل را برطرف کنید
علائم خرابی ترموکوپل اجاق گاز چیست؟
علائم خرابی ترموکوپل اجاق گاز می‌تواند به صورت‌های مختلفی ظاهر شود. ترموکوپل قطعه‌ای ایمنی در اجاق گاز است که وظیفه آن قطع جریان گاز در صورت خاموش شدن شعله است. در اینجا به برخی از نشانه‌های رایج خرابی ترموکوپل اشاره می‌کنیم:
- خاموش شدن شعله پس از رها کردن ولوم: یکی از رایج‌ترین نشانه‌های خرابی ترموکوپل، خاموش شدن شعله اجاق گاز پس از رها کردن ولوم (پیچ تنظیم شعله) است. در حالت عادی پس از چرخاندن ولوم و روشن شدن شعله، باید چند ثانیه ولوم را نگه دارید تا ترموکوپل گرم شده و جریان گاز را حفظ کند. اگر پس از رها کردن ولوم شعله خاموش شود، احتمالاً ترموکوپل خراب است و نمی‌تواند جریان گاز را باز نگه دارد.
- روشن نماندن شعله به صورت پایدار: در برخی موارد ممکن است شعله روشن شود، اما به صورت ناپایدار باشد و به طور مداوم خاموش و روشن شود. این مشکل نیز می‌تواند ناشی از خرابی ترموکوپل باشد. ترموکوپل وظیفه دارد با گرم شدن، جریانی الکتریکی ضعیف تولید کند که این جریان، شیر گاز را باز نگه می‌دارد. اگر ترموکوپل به درستی کار نکند، این جریان قطع و وصل شده و باعث خاموش و روشن شدن شعله میشود.
- دیر روشن شدن شعله: اگر برای روشن کردن شعله اجاق گاز مجبور باشید مدت زمان زیادی ولوم را نگه دارید، ممکن است ترموکوپل دچار مشکل شده باشد. در این حالت ترموکوپل به کندی گرم میشود و دیرتر جریان گاز را برقرار می‌کند.
- مشکل در روشن ماندن فر: ترموکوپل نه تنها در شعله‌های روی اجاق گاز، بلکه در فر نیز وجود دارد. اگر فر اجاق گاز شما به درستی روشن نمی‌شود یا پس از مدتی خاموش میشود، احتمال خرابی ترموکوپل فر نیز وجود دارد.
- بوی گاز پس از خاموش شدن شعله: اگر پس از خاموش شدن شعله (به طور مثال بر اثر سر رفتن غذا یا وزش باد) بوی گاز استشمام کردید، این نشانه‌ای جدی از خرابی ترموکوپل است. در حالت عادی، ترموکوپل باید به محض خاموش شدن شعله، جریان گاز را قطع کند. اگر این اتفاق نیفتد، گاز در محیط پخش شده و خطرناک خواهد بود.
اگر ترموکوپل اجاق گاز شما خراب شده و نیاز به تعویض آن دارید، پیشنهاد می‌کنیم حتماً پیش از خرید ترموکوپل جدید با مشخصات و انواع مختلف آن آشنا شوید تا بتوانید بهترین گزینه را برای اجاق گاز خود انتخاب کنید.
علت کار نکردن ترموکوپل اجاق گاز چیست؟
با توجه به اینکه در اجاق گاز ها اغلب از ترموکوپل تیپ k استفاده میشود علل متعددی برای از کار افتادن این ترموکوپل ها وجود دارد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:
- تشکیل رسوبات: تجمع چربی، ذرات غذا و سایر آلودگی‌ها روی ترموکوپل می‌تواند مانع از رسیدن حرارت کافی شعله به آن شود. ترموکوپل برای تولید جریان الکتریکی و فعال نگه داشتن بوبین، نیاز به حرارت مستقیم دارد. وجود هرگونه مانع، این فرایند را مختل می‌کند.
- مسدود شدن سوراخ‌های ترموکوپل: گاهی اوقات، سوراخ‌های بسیار ریز ترموکوپل توسط آلودگی‌ها مسدود می‌شوند و این امر باعث اختلال در عملکرد آن می‌گردد.
- خم شدن یا شکستن میله ترموکوپل: ضربه، فشار یا حتی تمیز کردن نامناسب می‌تواند منجر به خم شدن یا شکستن میله ترموکوپل شود. این آسیب فیزیکی، توانایی ترموکوپل در تولید جریان الکتریکی را از بین می‌برد.
- جدا شدن اتصالات: اتصالات ترموکوپل به بوبین و سایر قسمت‌ها ممکن است به مرور زمان یا در اثر ضربه، شل یا جدا شوند. این قطعی در اتصال جریان الکتریکی را قطع کرده و باعث خاموش شدن شعله میشود.
- خوردگی و زنگ زدگی: رطوبت و حرارت می‌توانند باعث خوردگی و زنگ زدگی اتصالات ترموکوپل شوند. این خوردگی رسانایی الکتریکی را کاهش داده و عملکرد ترموکوپل را مختل می‌کند.
- شل شدن سیم‌ها: لرزش و جابجایی اجاق گاز می‌تواند باعث شل شدن سیم‌های متصل به ترموکوپل شود. این امر اتصال الکتریکی را قطع کرده و مانع از عملکرد صحیح ترموکوپل می‌گردد.
- خرابی بوبین: بوبین قطعه‌ای الکترومغناطیسی است که توسط جریان الکتریکی تولید شده توسط ترموکوپل، شیر گاز را باز نگه می‌دارد. خرابی بوبین مانند سوختن سیم پیچ‌های داخلی آن، باعث میشود که نتواند شیر گاز را باز نگه دارد و شعله خاموش میشود.
- ضعیف شدن بوبین: به مرور زمان و در اثر استفاده زیاد، قدرت بوبین کاهش می‌یابد و نمی‌تواند به طور مؤثر شیر گاز را باز نگه دارد. این امر می‌تواند منجر به خاموش شدن ناگهانی شعله شود.
راه های رفع مشکل خرابی ترموکوپل اجاق گاز
با توجه به توضیحاتی که در مورد علل خرابی ترموکوپل اجاق گاز داده شد، در این بخش به بررسی راهکارهای رفع این مشکلات می‌پردازیم:
1- رفع مشکل آلودگی و کثیفی:
ابتدا جریان گاز و برق اجاق گاز را قطع کنید. با استفاده از یک برس نرم یا پارچه تمیز، آلودگی‌ها و رسوبات را از روی ترموکوپل پاک کنید. می‌توانید از یک مسواک نرم یا گوش پاک کن برای تمیز کردن سوراخ‌های ریز ترموکوپل استفاده کنید.
از مواد شوینده ملایم و غیر خورنده نیز می‌توانید برای تمیز کردن ترموکوپل استفاده کنید، اما حتماً پس از آن ترموکوپل را به خوبی خشک کنید. همچنین پس از هر بار پخت و پز، اجاق گاز را تمیز کنید تا از تجمع چربی و ذرات غذا جلوگیری شود. دقت کنید که باید از سرریز شدن غذا روی شعله‌ها و ترموکوپل جلوگیری کنید.
2- رفع مشکل شکستگی و آسیب فیزیکی:
از وارد آمدن ضربه و فشار به ترموکوپل خودداری کنید. در صورت شکستگی، خم شدن شدید یا جدا شدن اتصالات ترموکوپل، باید آن را تعویض کنید. برای این کار جریان گاز و برق اجاق گاز را قطع کنید. محل دقیق ترموکوپل را پیدا کنید (معمولاً در نزدیکی شعله و متصل به بوبین است).
اتصالات ترموکوپل قدیمی را با دقت جدا کرده و ترموکوپل جدید را به همان شکل قبلی نصب کنید و اتصالات را محکم کنید. توجه داشته باشید که ترموکوپل جدید باید با مدل اجاق گاز شما سازگار باشد.
3- رفع مشکل خرابی اتصالات:
اتصالات ترموکوپل را بررسی کرده و در صورت وجود خوردگی یا زنگ زدگی، آن‌ها را با یک برس سیمی نرم تمیز کنید. در صورت شل شدن اتصالات، آن‌ها را با دقت محکم کنید. برای بهبود رسانایی الکتریکی اتصالات، می‌توانید از اسپری‌های مخصوص تمیز کننده اتصالات الکترونیکی استفاده کنید.
4- رفع مشکل بوبین:
برای تست سالم بودن بوبین، می‌توانید به روش زیر عمل کنید.
ابتدا ترموکوپل را گرم کنید (مثلاً با فندک). سپس هسته مرکزی بوبین را به داخل فشار دهید و برای حدود 20 ثانیه نگه دارید. اگر پس از رها کردن هسته، بوبین همچنان هسته را نگه داشت (یعنی شعله روشن ماند)، بوبین سالم است.
در غیر این صورت، بوبین خراب است و باید تعویض شود. در صورت خرابی بوبین، باید آن را تعویض کنید. برای این کار جریان گاز و برق اجاق گاز را قطع کرده، بوبین قدیمی را پیدا کنید (معمولاً در نزدیکی شیر گاز قرار دارد). اتصالات بوبین قدیمی را جدا کرده و بوبین جدید را نصب کنید و اتصالات را محکم کنید.
روش‌های ساده برای تست سلامت ترموکوپل
برای تست سلامت ترموکوپل روش‌های مختلفی وجود دارد که از روش‌های ساده‌ی خانگی تا روش‌های دقیق‌تر با تجهیزات تخصصی را شامل میشود. در ادامه به چند روش ساده و رایج اشاره می‌کنیم.
1- مشاهده شعله
این روش یک تست ابتدایی و سریع است که برای بررسی عملکرد کلی ترموکوپل به کار می‌رود. به این صورت که ترموکوپل را در معرض شعله‌ی مستقیم قرار می‌دهیم. اگر ترموکوپل سالم باشد، باید پس از چند ثانیه، ولتاژ تولید کند.
این ولتاژ معمولاً برای روشن نگه داشتن پیلوت یا شیر گاز کافی است. اگر پس از قرار گرفتن در شعله، هیچ واکنشی مشاهده نشد، احتمالاً ترموکوپل خراب است. البته این روش دقیق نیست و فقط نشان می‌دهد که آیا ترموکوپل به طور کلی کار می‌کند یا خیر.
2- بررسی قطعات
در این روش ترموکوپل را از نظر ظاهری بررسی می‌کنیم. به دنبال هرگونه آسیب فیزیکی مانند شکستگی، خوردگی، یا قطعی در سیم‌ها باشید. همچنین اتصال ترموکوپل به سایر قطعات مانند بوبین یا شیر گاز را بررسی کنید. اطمینان حاصل کنید که اتصالات محکم و بدون خوردگی هستند. وجود هرگونه آسیب فیزیکی می‌تواند نشانه‌ی خرابی ترموکوپل باشد.
3- استفاده از مولتی متر
این روش دقیق‌تر از دو روش قبلی است و به شما امکان می‌دهد ولتاژ خروجی ترموکوپل را اندازه‌گیری کنید. برای این کار، مولتی‌متر را روی حالت میلی‌ولت (mV) تنظیم کنید. سیم‌های مولتی‌متر را به دو سر ترموکوپل وصل کنید. سر ترموکوپل را با استفاده از یک فندک یا منبع حرارتی دیگر گرم کرده و به مقدار ولتاژ نمایش داده شده روی مولتی‌متر توجه کنید.
اگر ترموکوپل سالم باشد، با افزایش دما ولتاژ خروجی نیز افزایش می‌یابد. مقدار دقیق ولتاژ به نوع ترموکوپل و دمای آن بستگی دارد. برای مثال یک ترموکوپل نوع K در دمای ۱۰۰ درجه سانتی‌گراد، حدود ۴ میلی‌ولت ولتاژ تولید می‌کند.
با مراجعه به جداول استاندارد ترموکوپل‌ها می‌توانید مقدار ولتاژexpected را در دماهای مختلف پیدا کنید و با مقدار اندازه‌گیری شده مقایسه کنید. اگر ولتاژ خروجی بسیار کم یا صفر باشد، ترموکوپل احتمالاً خراب است.
چگونه از خرابی مجدد ترموکوپل پیشگیری کنیم؟
برای پیشگیری از خرابی مجدد ترموکوپل و افزایش طول عمر آن، رعایت نکات نگهداری و تمیزکاری منظم از اهمیت بالایی برخوردار است. ترموکوپل‌ها به عنوان حسگرهای حرارتی، نقش حیاتی در سیستم‌های مختلف از جمله اجاق گاز، آبگرمکن و سیستم‌های صنعتی ایفا می‌کنند.
عوامل متعددی مانند آلودگی، خوردگی، ضربه و نصب نادرست می‌توانند باعث خرابی ترموکوپل شوند. با رعایت نکات زیر می‌توان از بروز این مشکلات جلوگیری کرد:
- تمیزکاری منظم: تجمع گرد و غبار، چربی و سایر آلاینده‌ها بر روی ترموکوپل می‌تواند مانع از انتقال صحیح حرارت و در نتیجه اختلال در عملکرد آن شود. بنابراین تمیز کردن دوره‌ای ترموکوپل با استفاده از یک پارچه نرم و خشک یا برس ظریف توصیه میشود. در صورت وجود آلودگی‌های سخت‌تر، می‌توان از یک محلول آب و صابون ملایم استفاده کرد و سپس ترموکوپل را به طور کامل خشک نمود.
- بررسی دوره‌ای: بررسی منظم وضعیت ظاهری ترموکوپل از نظر خوردگی، شکستگی و آسیب‌های دیگر ضروری است. همچنین بررسی اتصالات و سیم‌های مربوط به ترموکوپل و اطمینان از محکم بودن آن‌ها نیز حائز اهمیت است. در صورت مشاهده هرگونه آسیب، ترموکوپل باید تعویض شود.
- جلوگیری از ضربه: ترموکوپل‌ها قطعات حساسی هستند و در برابر ضربه و فشار آسیب‌پذیرند. بنابراین باید از وارد آمدن هرگونه ضربه به آن‌ها جلوگیری شود.
- نصب صحیح: نصب صحیح ترموکوپل مطابق با دستورالعمل‌های سازنده از اهمیت بالایی برخوردار است. نصب نادرست می‌تواند باعث کاهش دقت و طول عمر ترموکوپل شود.
- جلوگیری از تماس با مواد شیمیایی: تماس ترموکوپل با مواد شیمیایی خورنده می‌تواند باعث خوردگی و خرابی آن شود. بنابراین باید از قرار گرفتن ترموکوپل در معرض این مواد جلوگیری شود.
با رعایت این نکات ساده می‌توان از خرابی زودهنگام ترموکوپل جلوگیری کرد و عمر مفید آن را افزایش داد. این امر نه تنها باعث صرفه‌جویی در هزینه‌ها میشود، بلکه ایمنی سیستم را نیز تضمین می‌کند.
